Operatsion tizimlar

Operatsion tizimlarning axloqiy xakerlikdagi o‘rni

Axloqiy xakerlik — bu axborot tizimlarining zaif tomonlarini aniqlash, ularni tahlil qilish va bu orqali tizim xavfsizligini ta'minlashga qaratilgan qonuniy va professional faoliyatdir. Axloqiy xaker, ya’ni "etical hacker", axborot tizimlarining buzilishga qarshi chidamliligini sinovdan o‘tkazadi va tizimdagi potentsial xavflarni aniqlab, ularni bartaraf etish bo‘yicha tavsiyalar beradi. Ushbu sohada samarali ishlash uchun axloqiy xaker har bir tizimning asosi bo‘lgan operatsion tizimlar tuzilmasini chuqur bilishi shart.

Operatsion tizim axloqiy xakerlik jarayonida uch asosiy nuqtada hal qiluvchi rol o‘ynaydi:

1. Tizimga kirish va hujum ssenariylarini tushunish Operatsion tizimlar foydalanuvchi huquqlari, fayl tizimi, tarmoq interfeyslari, portlar va xizmatlar kabi komponentlarni boshqaradi. Axloqiy xaker bu tuzilmalarni chuqur o‘rgangan holda, ruxsatsiz kirish xavflarini aniqlashi, privilege escalation (foydalanuvchi huquqlarini oshirish) kabi hujum ssenariylarini sinovdan o‘tkazishi mumkin.

2. Tahlil va monitoring vositalari bilan ishlash Axloqiy xakerlar turli operatsion tizimlarda (ayniqsa Linux va Windows platformalarida) tarmoq trafikini tahlil qilish, tizim loglarini o‘rganish, zaifliklarni skanerlash va ekspluatatsiya qilish vositalaridan foydalanadi. Bu vositalar ko‘p hollarda operatsion tizim darajasida ishlaydi, shuning uchun ularning to‘g‘ri ishlashi va konfiguratsiyasi bo‘yicha bilim zarur bo‘ladi.

3. Himoya choralari va yamoqlarni tekshirish Operatsion tizimlar muntazam yangilanib turadi, va bu yangilanishlar orqali xavfsizlik yamoqlari (security patches) qo‘llaniladi. Axloqiy xaker operatsion tizimdagi yamoqlarning holatini tekshirib, yangilanmagan, himoyasiz qolgan komponentlarni aniqlaydi va xavfga qarshi choralarni belgilaydi.

Shuningdek, operatsion tizimlar asosida ishlaydigan virtualizatsiya, konteynerlashtirish (masalan, Docker) va tarmoq protokollari axloqiy xakerlikda ko‘p uchraydigan texnologiyalar bo‘lib, ularni samarali tahlil qilish uchun ham operatsion tizimlar nazariyasi va amaliyoti chuqur o‘rganilishi lozim.

Xulosa

Axloqiy xakerlikda muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun operatsion tizimlarni mukammal bilish — bu nafaqat texnik ustunlik, balki axborot xavfsizligini ta'minlashda hal qiluvchi mezonlardan biridir. Operatsion tizimlar orqali tizimlar xavfsizligini tahlil qilish, zaifliklarni aniqlash va himoya choralari ishlab chiqish imkoniyati paydo bo‘ladi. Shu sababli, axloqiy xakerlikni o‘rganayotgan yoki bu sohada faoliyat olib borayotgan har bir mutaxassis uchun operatsion tizimlar bo‘yicha chuqur bilimga ega bo‘lish zaruriy hisoblanadi.

Ushbu bo'limni to'liq o'rganib chiqish uchun o'zbek tilidagi kitobni havola etamiz.Ushbu kitobda barcha kerakli bilimlar mavjudir.

4MB

Ooperatsion_tizimlar.pdf

pdf